Açık Veri Yazı Serisi 1

Açık Veri Nedir?

Açık veri (open data), herhangi bir telif hakkına sahip olmayan, herkes tarafından kullanılabilen, düzenlenebilen ve dağıtılabilen veridir. Açık veride devletin şeffaflığı ve katılımı amaçlanır. Açık veri sayesinde devletler de hem ekonomik hem de sosyal anlamda verimliliklerini artırabilir. Veri herkese açık ve özgürce kullanılabilir olduğunda vatandaşların da farkındalığı artar. Elbette ki açık veri üretiminin başlıca gerekliliği dijital formatlarda, yani makinece okunur olmasıdır (CSV, XLS, JSON, XML formatları). Lisanslı, sürekli yenilenen, güvenli ve indeksli olmalıdır.

Bu veriler için isteyen herkesin herhangibir lisans kaygısı, hukuki, finansal yada teknolojik engel olmadan erişebildiği, kullanabildiği dağıtabildiği veri setlerine Açık Veri Seti olarak tanımlanabilir.

Bir veri setinin isteyen herkes için erişilebilir olması ilgili veriyi açık veri yapmaz. Örneğin twitter üzerinde paylaşılan veriler herkes tarafından erişilebilir fakat belirli bir lisans ücreti ödemeden kullanamaz yada dağıtamaz. Bu doğrultuda açık veri setleri erişme, kullanma, dağıtma ve değiştirebilme haklarını kullanıcıya veren bir lisans altında yayınlanmış olmalıdır.

ref: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Açık Verinin Beş Yıldızı

World Wide Web (www) ‘in kurucusu Tim Bearners-Lee tarafından paylaşılan Açık Verinin derecelendirme sisteminin adı açık verinin beş yıldızı olarak bilinmektedir.

Bu derecelendirme sistemine göre bir açık veri beş yıldız alabilmesi için;

• Biçimlendirilmiş veri formatında olmalıdır (JSON, XML formatları gibi).

• Patentsiz dosya formatında olmalıdır (CSV, XLS gibi)

• Tanımlayıcı ve belirleyici olarak URI’ler kullanılabilmelidir.

• Diğer veri kaynakları için linkler içermelidir.

Ayrıca üç yıldız alabilmek için ilk üç şartın yerine getirilmiş olması gerekmektedir.

ref: https://5stardata.info/en/

Açık Veri Felsefesi

Açık Veri temelde bilgi paylaştıkça büyür felsefesinden esinlenir. Verinin sahibi bir kişi, kurum yada devlet değildir. Verinin sahibi tüm toplum yada verinin bulunduğu sektördür. Devletler, toplum menfaatine hizmet verebilmek için bu veriyi üretir veya alır. İlgili veri paydaş toplum yada kurumların faydalanabilmesi amacıyla yeniden kullanıma açılmalıdır. Ancak paylaşılan veriyi katma değerli yapan verinin paylaşım şekli, kaynağı veya büyüklüğü değil kalitesidir.